De eerste lesjes Cuba in Havana

Een vluchtje van minder dan een uur brengt ons in Cuba. Bij het informatiepunt op het vliegveld vragen we om een taxi naar La Enfanta aan de kust, waar we met dik en Margriet afgesproken hebben. Dit kost maar liefst 30 cuc (25 euro). Met dik en Margriet praten we wat bij over onze ervaringen en eten we gefrituurde vis bij een tentje voor 5 cuc.
We nemen vanaf het restaurantje de bus naar onze couchsurfing host: Irena's moeder. De bus kost 5 nationale peso's (20 cent). De prijsverschillen in Cuba lijken bizar en zijn dit ook. Dit komt met name door de verschillende valuta die voor basisbehoeften en voor luxegoederen (en toeristen) gerekend worden. Ik ben dan ook maar wat blij met het wisselgeld in lokale peso's dat ik in de bus krijg. Later tijdens de reis zal echter blijken dat door de recent ingevoerde wijzigingen in cuba er een vermenging van de valuta is ontstaan en iedereen op cucs zit te azen en het daarom erg makkelijk is om aan locale peso's te komen waarmee bizar goedkoop in basisbehoeften voorzien kan worden.
Als we bij Irene en haar moeder aankomen lijken ze er eigenlijk op gerekend te hebben dat we nog moeten avondeten. We geven aan dat we al wat gegeten hebben en eten uit beleefdheid toch maar een broodje met heerlijke guavejam. Verder praten we over Cuba en hoe dit verschilt met de rest van de wereld. Irene weet er veel van omdat ze in Rusland geboren is. Omdat ze ook die nationaliteit heeft, heeft ze, in tegenstelling tot de meeste Cubanen, wat kunnen reizen. Ze heeft steeds in Cuba gewerkt als programmeur bij het ministerie en af en toe in Rusland gestudeerd. Ook heeft ze, op uitnodiging van vrienden die haar reis betaalden, onder andere Spanje kunnen bezoeken.
Couchsurfing bestaat in Cuba niet echt omdat vrijwel niemand internet heeft. Irene kan internetten op haar werk. Wel is het niet helemaal legaal dat we bij haar moeder slapen. We mogen daarom voor niemand de deur open doen en geen vrienden uitnodigen.

Ik slaap niet bijzonder goed en wordt wakker met jeuk. Het lijkt alsof er behalve ikzelf bedwantsen in mijn bed sliepen. Maar goed, een gegeven bed..
Irene's moeder maakt broodjes met kaas voor ons, zet koffie en maakt Mangosap van onze mango's.
We hebben s ochtends afgesproken bij het museo del revolucion met de rest van de groep. Nadat we een tijd op het pleintje ervoor zitten komen we een aantal anderen tegen. Iedereen schijnt al naar binnen te zijn gegaan. Het museum is best interessant en iets minder schreeuwerig dan we misschien hoopten. Het komt totaal niet in de buurt van de propaganda die in China in de museums hangt.
We lopen in groepjes door Havana. Arnoud en Tibor pakken een kappertje voor 10 cuc. Onderweg komen we er achter hoe goedkoop Cuba kan zijn als je in locale peso's betaalt. Ik laat ergens mijn baard trimmen voor 10 peso's volgens de prijzen op het raam (maar moet uiteindelijk 2 cuc betalen). Fruit is bizar goedkoop en lekker, en als je met cuc betaalt krijg je al dan niet correct wisselgeld in peso's terug. De keuzemogelijkheden qua groente zijn wel vrij beperkt. Er is met name tomaat en bonen uit blik, en verse ui, kool en pompoen. Je kunt op straat koffie kopen voor 1 peso, een kleine pizza voor 5 peso en een bakje nasi met vlees voor 8 peso. Een volledige maaltijd met een stuk varken kost 25 peso. In de winkel waar je met peso's betaalt heb je een groot blok guavejam voor 14 peso, een brood voor 4 peso en kun je een fles met 750ml rum laten vullen voor 20 peso. In winkels waar je met cuc betaalt zijn de prijzen flink hoger dan in Nederland.
De beschikbaarheid van goederen valt over hetmalgemeen erg mee. Wel zijn sommige dingen niet of moeilijk verkrijgbaar, of alleen in cuc en voor normale Cubanen dus onbereikbaar. Ook zijn de schappen in peso-winkels vaak niet erg vol en is het assortiment beperkt. Toch lijkt het, wanneer je deze beperkingen accepteert, niet al te moeilijk om goed in basisbehoeften te kunnen voorzien.
Havana is verder een erg mooie stad om doorheen te lopen. Het is leuk te zien hoe de Spaanse koloniale stijl soms gerestaureerd is en soms een beetje (of heel erg) vervallen raakt. Af en toe staat er ook ineens een strak communistisch gebouw doorheen. Onderweg zien we zelfs een stuk chinatown, met Chinese invloeden en restaurants. Midden tussen deze restaurantjes stond ook een dierenwinkel waar onder andere hondjes verkocht werden..
S avonds willen we gaan eten bij een restaurantje met vis, maar dit blijkt dicht. Daarom lopen we weer naar het restaurantje van gisteren en eten daar met zijn allen. Iedereen krijgt paella, met vlees noch vis voor de vega's.
Na het eten drinken we nog cocktails bij een veel te sjieke tent aan de zee. De prijs valt nog mee: 2 cuc per cocktail. Behalve over gênante sex ervaringen praten we ook over de toekomst van Cuba. Zal het systeem wel houdbaar blijven, nu met laagopgeleide beroepen in de toeristenindustrie zoveel meer verdiend kan worden als met hoogopgeleide beroepen als leraar of arts? De mensen die de casa's beheren zijn vaak gestopt met een dergelijk beroep omdat met het verhuren van casa's in cucs betaald wordt die 25x zoveel waard zijn als een peso. Zal er geen te kort ontstaan bij de hoogopgeleide beroepen?

We spreken bij een toeristisch terrasje met adriana, een zangeres. Op dit terrasje kost koffie niet 1 peso, maar 1,5 cuc: bijna 40x zoveel.
Adriana vertelt over de verschillen tussen arm en rijk die wel gelijk bestaan. Ze treedt zelf op bij privé feestjes van mensen die in gigantische villa's wonen. Wel heeft iedereen volgens adriana goed gezorgd. Iedereen die dat wil heeft een gaan, en ouderen en gehandicapten die niet kunnen werken krijgen een uitkering. De huidige veranderingen vindt ze een goede ontwikkeling omdat Cubanen meer vrijheid krijgen. Verder houdt ze zich, zoals de meeste Cubanen, weinig bezig met politiek. Alles gaat prima, dus waar zou je je druk over maken?
We vragen ons af of ze misschien weinig op dergelijke dingen antwoord uit angst dat comité leden meeluisteren. We besluiten de volgende keer op meer besloten plaatsen af te spreken voor interviews.
Als het interview over is bezoeken we met een groepje een kasteeltje. Cubanen betalen in peso's dezelfde prijs als wij in cuc. Na het kasteeltje lunchen we gefrituurde kip en banaantjes aan de rivier.
Na de lunch splitsen we verder op. Isa en ik bezoeken een kerk om in de toren te klimmen. Deze kunnen we helaas maar half op, maar toch hebben we een leuk uitzicht over Havana. Bovenin zit in een beheerder die aanbiedt foto's van ons te maken.
We lopen door oud Havana. De grote koloniale gebouwen zijn hier flink vervallen en het is er erg druk op straat. Kinderen, maar ook jongeren, spelen met knikkers. Het wordt door locals de ghetto van Havana genoemd, maar we voelen ons totaal niet onveilig en er heerst een leuke sfeer op straat.
Als we een kunstgalerij binnenlopen spreekt een man ons aan. Hij heet chucho en werkt bij de kunstgalerij. We blijken een aardig gesprek te kunnen voeren in het Spaans. We praten over bloemen, woonboten, vlinders, antropologie en cultuur en hij nodigt ons uit voor de opening van een tentoonstelling om 1700.
Tussendoor lopen we langs een kerkje waar ik op het dak klim voor uitzicht. Als we naar binnen lopen krijgen we spontaan een rondleiding van iemand die er zit.
We lopen een oude hangar voor treintjes om spullen in de haven te vervoeren. Er staan kunstenaars met schilderijen, barretjes en nog wat toeristische kraampjes met houtwerkjes enzo. Isa wil graag een schilderijtje kopen en onderhandelt zo lang met de kunstenaar, dat ze hem uiteindelijk gratis mee krijgt.
Als we weer teruglopen voor de opening van de expositie, komen we een soort rastaman tegen die ons aanspreekt. Hij is erg aardig en geeft ons allerlei tips over Cuba. Als we de expositie niet zo makkelijk terugvinden word we geholpen door een jongen. Hij studeert Engels en heeft van zijn leraar opdracht gekregen om zoveel mogelijk met toeristen te praten om zo zijn Engels te oefenen. Het is eerst lastig om uit te leggen welke galerij we bedoelen, maar uiteindelijk komen we eruit door foto's te laten zien die we hebben gemaakt. Hij is er al eens eerder geweest voor een hiphop concert.
Als het 17.45 is vragen we of de opening al bijna begint. Chucho zegt dat ze om 17.00 begint. Als ik hem de tijd laat zien, zegt chucho dat hij ongeveer 17.00 bedoelt. Iets. na zessen begint de opening met een aantal korte toespraken door onder andere de artiesten. De geëxposeerde kunst is best leuk en bijzonder. Er worden zoute crackertjes en erg sterke cocktails bij uitgedeeld. Bij de expositie praten we nog wat met een ietwat aangeschoten chucho en zijn vrienden, en haasten we ons richting een plek waar collectivos gaan richting de casa van Jelle en Emma. We hebben namelijk afgesproken om daar met de groep om 1900 te eten.
We komen iets te laat aan, maar vinden geen hond in de pot. Wel lekkere kip op schalen, rijst met bonen en een salade met avocado. Als we uitgegeten zijn lopen we langs een tentje waar bier verkocht wordt en gaan we rond het kruispunt tussen de locals zitten die zich hier verzamelen om met elkaar te chillen en te drinken. Na een tijdje worden we aangesproken door Cubaanse jongens die vinden dat wij achter Cubaanse vrouwen aan moeten gaan en of Nederlandse vrouwen Cubaanse mannen niet leuk zuiden vinden. Ook zegt een van hen nog wat over hoe hij als kunstenaar beperkt wordt in ondernemen door het huidige systeem in Cuba.
Een aantal mensen gaan nog wat drinken bij een bijzonder foute cocktail bar met cocktails voor vijf cuc, maar eij gaan naar huis. Als we een collectivo naar huis nemen, vraagt deze bij aankomst ineens vijf cuc in plaats van twee. Na een korte discussie waarin we duidelijk maken dat we weten hoe een collectivo werkt en dat we nog bij hem bevestigd hadden dat hij er een was, geeft hij mij een hand en accepteert mijn twee cuc.

De moeder van Irene heeft dit keer worstjes gebakken. Als we duidelijk maken dat Isa geen vlees eet, maakt ze voor haar een stukje gepaneerde vis. We zouden afspreken met Jenny, maar zij komt niet opdagen omdat het dak van haar huis is gewaaid en het heeft geregend.
Met de groep pakken we de bus naar het strand. Na een half uurtje wachten komt de bus die we moeten hebben. Na een drukke rit van nog eens een half uurtje komen we aan bij waar het strand zou moeten zijn. Een aantal mensen kopen wat churros voor drie pedod en we gaan op zoek naar het strand.
We komen bij een strandje aan, waar een vrouwtje met een laatje met geld zit. We moeten goedgekeurd worden door de eigenaar en dan mogen we voor één pensionaat binnen. Ondertussen trekt Arnoud zijn zwarte morphsuit aan en breng Margriet aan het schrikken en veel Cubanen aan het lachen. Als de beheerder langskomt worden we helaas in goedgekeurd. We moeten lid zijn van de club en alleen Cubanen kunnen lid worden. Ook bij andere stranden zal dit zo zijn.
Emma vindt een Cubaan die ons de weg wilt wijzen naar een plek waar we wel naar het strand kunnen. De eerste plek waar hij ons brengt is geen succes, omdat het strand daar om 1600 dicht gaat. Uiteindelijk vindt hij een stukje rotskust waar we kunnen zwemmen. Cubanen hebben ook een stukje rots weggehaald, waardoor een soort mini zwembadje is ontstaan.
Na een korte duik gaat het regenen en schuilen we in een huis dat half is afgebouwd en door de lokale bevolking als publiek toilet gebruikt blijkt te worden.
Als de ergste regen over is, nemen we een collectivo naar de casa van Jelle en Emma waar we met Irene afgesproken hebben. We maken een groepsfoto en Irene praat wat met de groep. We nodigen haar uit om met ons mee uit eten gegaan. Na enige overtuigingskracht accepteert ze onze uitnodiging.
We eten bij een restaurant waar je met peso's kunt betalen. Voor 80 peso pp krijgen we elk hapjes kaas en vlees vooraf, een salade en een hoofdgerecht: een grote platgeslagen varkenslap met rijst. De vega's krijgen twee hoofdgerechten: maisbrei met stukken spek erdoor en een soort nasi.
Na afloop nemen we afscheid van Irene en drinken we nog wat op het balkon bij de casa van Jelle en Emma.